تاریخ پانصد ساله تبریز: از آغاز دوره مغولان تا پایان دوره صفویان

.
"تاریخ پانصد ساله تبریز"، ترجمه فارسى از کتاب "شهر تبریز در سده‏های سیزدهم تا هفدهم"، نوشته پروفسور سید آقاعوی اللهی از اساتید تاریخ جمهوری آذربایجان می‏باشد که مترجم کتاب، پرویز زارع شاهمرسی آن را با نام مذکور منتشر کرده است. سده‏هاى مذکور همزمان با آغاز دوره مغول تا پایان دوره صفویان است. در تألیف این کتاب از منابع مختلف به زبان‏های پارسی، عربی، ترکی، ارمنی و... استفاده شده و علی رغم دیدگاه ویژه‏اش که ناشی از رویه تاریخ نگاری حاکم بر شوروی سابق است، اطلاعات جامع و ارزشمندی را پیرامون تاریخ تبریز و سیر فراز و فرودش در طول پنج قرن ارائه مى‏کند که در نتیجه این کتاب را در ردیف آثار قابل اعتنای پژوهشی پیرامون تاریخ تبریز قرار مى‏دهد.

ساختار:
نویسنده مطالب خود را در پنج فصل ارائه کرده است و ساختار ویژه‏ای را بر آن حاکم نموده است. بخش‏های اول و دوم در واقع به عنوان مقدمه برای ورود به بخش اصلی می‏باشد. در بخش اول، پس از دسته‏بندی منابع به سه دسته:  ١ - منابع عربی، ترکی و پارسی  ٢ - منابع به زبان‏های روسی و ارمنی  ٣ - سفرنامه‏ها و یادداشت‏های سیاحان و دیپلمات‏های اروپایی به زبان‏های مختلف، به معرفی این منابع و دلیل استفاده از آنها در کتاب مى‏پردازد. در بخش دوم، تاریخ تبریز را در دوره باستان و میانه مورد بررسی قرار مى‏دهد که در شکل‏گیری فضای ذهنی خواننده کتاب بسیار مفید است. سه بخش دیگر که در واقع اصل بحث را تشکیل مى‏دهد به گونه هوشمندانه‏ای تنظیم شده است. در فصل‏های سوم و چهارم در دو بخش تاریخ افتصادی و اجتماعی شهر ذکر شده و سده‏های سیزدهم و پانزهم را در فصل سه و دو سده آخر را نیز در فصل چهارم آورده است و به جهت اهمیت علم و فرهنگ، کل فصل آخر را به آن اختصاص داده است. در نتیجه‏گیری پایان کتاب نیز در شش شماره به تحلیل مطالب کتاب پرداخته است.